Türk dünyasının ‘bilge atası’ Dede Korkut, Oğuzların Kayı ve Bayat boylarından gelmektedir. 570-632 yılları arasında Hz. Muhammed döneminde yaşadığı rivayet edilen Dede Korkut, tüm Türk kavimlerinin atasıdır ve dâhisidir. Dede Korkut, bütün dünyada Türklüğün en önemli simgelerinden biridir.

 Türkçe ve Türk edebiyatının şaheseri ve Türk Dünyasının en kıymetli kültürel miraslarından biri “Dede Korkut Kitabı’dır.” Dede Korkut ve etrafında teşekkül ettirilmiş çeşitli anlatma gelenekleri zengin bir miras oluşturmuştur. Bu kültürel mirasımız 2018 yılında UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Temsili Listesi’ne “Korkut Ata/ Dede Korkut Mirası” adıyla kaydedilmiştir. Oğuz destancılık geleneğinin en büyük örneği kabul edilen “Kitab-ı Dedem Korkut” adlı eser, Türk halklarının eski tarihini, günlük hayatını, geleneklerini ve sanatsal estetik görüşlerini ilginç bir tarzda ifade etmektedir. Türk tarihine adeta ayna tutan bu kitap, geçmişle gelecek arasında bir köprü görevi üstlenmekle kalmamış bize kim olduğumuzu ve nereden geldiğimizi açıklamasıyla değerini göstermiştir.

Her kültürün, adeta kendisiyle bütünleşmiş şaheserleri vardır. O kültürü yaşayan insanlar bu şaheserlerde tarihten sosyolojiye, halk biliminden dile, edebiyattan etnografyaya kadar değişik alanlarla ilgili bilgi ve örnekler bulabilir. Fuat Köprülü’nün “Türk edebiyatının bütün eserlerini terazinin bir kefesine, Dede Korkut’u öbür kefesine koysanız yine Dede Korkut ağır basar” sözü de Dede Korkut Hikâyelerinin önemini ve edebi değerini göstermesi bakımından son derece manidardır. Kesin olarak bilinmemekle beraber 15. Yüzyılın ortalarından itibaren yazıya geçirildiği tahmin edilen Dede Korkut Hikâyeleri ile ilgili gerek dünyada gerekse Türkiye’de birçok çalışma yapılmış ve hikâyeler hakkında sayısız eser ve makale kaleme alınmıştır. “Heinrich Friedrich Von Diez’in 1815’te yayımlanan incelemesiyle başlayan Dedem Korkut Kitabı araştırmaları, o günden beri Türkoloji’nin eskimeyen ve tüketilemeyen konularından biri olarak araştırıcılarının hep ilgisini çekmiştir. Azerbaycan’da Dedem Korkut Kitabı ile ilgili çalışmaları ve çalışanları kapsayan özel bir terim dahi ortaya çıkmıştır: Korkutşinaslık”.

Her toplumda eğitimin temel işlevlerinden biri, toplumun kültürel mirasının sürekliliğini sağlamaktır. Bu mirasın her kuşağın kültür birikimi sürecini önceki kuşağın bıraktığı yerden devralarak sürdürebilmesi ve o toplumun değerlerinin yeni kuşaklara öğretilmesi yoluyla gerçekleştirilebilmesi için Dede Korkut Hikâyeleri gibi ürünlerin eğitimde ve özellikle değer eğitiminde kullanılmasının büyük önemi vardır.

Peki  Bayburt-Dede Korkut ilişkisi?

Birçok değerli araştırmacının uzun süredir, folklorik açıdan Bayburt ile Dede Korkut anlatıları/destanları bağlantısı üzerinde çalıştıkları bilinmektedir. 1988’de düzenlenen “Türk Tarihinde ve Kültüründe Bayburt Sempozyumu” ve bu tarihten 11 yıl sonra düzenlenen(1999) “ 10. Yılında Bayburt Vilayeti Sempozyumu’nda sunulan çok sayıda tebliğde de Dede Korkut’un Bayburt’la ilişkisi üzerinde durulmuş ve önemli tespitler yapılmıştır. Bayburt için önemli bir marka olarak değerlendirilmesi gereken Dede Korkut’un, Bayburt ile ilişkisini bilimsel bir çalışmayla ortaya çıkarmak ve buradan hareketle Bayburt’un tanıtımında Dede Korkut’tan etkin bir biçimde yararlanılmalıdır. Dede Korkut ve Dede Korkut destanları ile Bayburt arasında sağlam bir bağ oluşursa, Türk Kültürel mirası için bitmek tükenmek bilmeyen Dede Korkut destanlarının merkezi haline gelmekle kalmayız turizm potansiyelini ve gelirlerini artırırız. Bu konuda Bayburt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tiyatro ekipleri kurarak, Bayburt’u temsil etmek adına  Dede Korkut ve Bamsı Beyrek gösterilerini karış karış gezerek bu eşsiz kültür mirasımızı Türkiye’nin her yerine ulaştırmaya ve anlatmaya çalışmaktadır. Bu konuda hususi ve değerli çalışmalarından ötürü kültürel miras takipçisi değerli müdürüm; Bekir KURTOĞLU beyefendiye sonsuz teşekkürlerimi iletiyorum.

Şahsi Fikrim;

Dede Korkut Hikâyeleri ile değer eğitiminin ilişkilendirildiği çeşitli nitel ve nicel araştırmalar da ilgili katkı getirebilir. Değer sınıflaması içinde yer alan aile birliğine önem verme, sevgi, saygı,  cesaret gibi değerlerin kazandırılmasında Dede Korkut Hikâyelerinin etkisi deneme modeliyle gerçekleştirilecek çalışmalarla belirlenebilir. Günümüzde değer eğitiminde Dede Korkut Hikâyelerinden yararlanma durumlarını belirlemek üzere çeşitli derslerin öğretim programlarının ve ders kitaplarının incelendiği nitel araştırmalar gerçekleştirilebilir. Sözlerime Dede Korkut’un “Vatanseverlik” hakkında Salur Kazan’ın evinin Yağmalanması Hikâyesinde yer verdiği sözlerle son vermek istiyorum;

“Yaban eşeği ile yaban geyiğine komşu yurdum!

Seni düşman nerden basmış güzel yurdum.”

Bir sonraki yazımda buluşmak üzere, hepinizi saygı ve sevgi ile selamlıyorum.